Laatste nieuws

West-Europa ondervindt de afgelopen jaren een afname in beschikbaar zoetwater. De oorzaak hiervan is voor een belangrijk deel gelegen in een toename in het gebruik en een afname in de aanvoer ervan. Daarbij rekenen we tot de gebruikers ook de natuur. Dat is een belangrijke gebruiker die we vaak onderschatten door factoren zoals de verdamping of evapotranspiratie door de bodem- en de vegetatie. In de afgelopen decennia zijn verschillende methodes ontwikkeld om die verdamping zo nauwkeurig mogelijk te meten of te berekenen. Maar de vraag die zich daarbij opdringt is hoe nauwkeurig en betrouwbaar die methodes zijn.

Het KNMI volgt sinds eind 19de eeuw op verschillende locaties in Nederland de trends in allerlei componenten van het weer. Daarmee werkt het nauw samen met andere onderzoekers en weerstations in Europa trekt het conclusies over trends in ons klimaat. Daarmee worden o.a. ook onze dagelijkse weersvoorspellingen verbeterd. Een belangrijke meetlocaties voor Nederland is in die context Cabauw, gelegen in de provincie Utrecht. Midden in een poldergebied, zo ver als mogelijk weg van invloeden van buiten af staat een 213m hoge mast voor meteorologische metingen. In de directie omgeving ervan zijn tevens verschillende proefvelden ingericht, waarin specifieke bodem en microklimatologsiche variabelen worden gemeten.

Voor het bepalen van de verdamping maakt het KNMI gebruik van opstellingen bijvoorbeeld ten dienste van de Eddy-correlatie methode. Daarmee kan bij een grote variatie aan lokale omstandigheden een betrouwbare inschatting van de verdamping worden gemaakt. En kan bijvoorbeeld ook de Makkink gewasverdamping vrij precies bepaald worden, een getal dat als referentiewaarde in verschillende modelbenaderingen een belangrijke rol speelt. Dit alles leidt ertoe dat we over steeds betrouwbaardere parameters beschikken voor weermodellen. Maar vanwege de complexiteit van sommige veldsituaties en voor een beter begrip van de generieke toepasbaarheid van onze modellen is het belang van directe en nauwkeurige metingen nog steeds erg groot. Een uitstekende instrument hiervoor is de lysimeter. Het principe is gebaseerd op de methode om een ongestoord bodemmonoliet (met vegetatie) op een weegschaal te plaatsen waarbij die laatste een verandering van het gewicht meet als gevolg van verdamping. Hiermee kan op maaiveld hoogte, zowel de neerslag als de verdamping in een keer worden gemeten. Veel van de huidige lysimeters zijn echter dermate groot dat alleen met het inzetten van zware machines een meetopstelling geïnstalleerd kan worden. Door de omvang van die ingreep duurt het vaak lang voordat een daarmee verstoord grondmonster in een stabiel evenwicht komt te verkeren. Metingen zijn daardoor pas na een lange stabilisatieperiode betrouwbaar. Daarom heeft Eijkelkamp Soil & Water in samenwerking met KWR een Smart lysimeter ontwikkeld. Een lysimeter met een doorsnede van 50cm, welke handmatig en onder voorwaarde van de juiste tools eenvoudig te plaatsen is. De originaliteit van het ontwerp is de aansturing van de onderliggende ceramische zuigplaat in combinatie met een naast geplaatste tensiometer. Een geavanceerd algoritme zet de tensiometer data om naar een pompaansturing in ceramische zuigplaat. Hiermee wordt een natuurlijke situatie gecreëerd in het bodemmonoliet. Waarmee een meer optimaal beeld van de werkelijke verdamping gemeten kan worden.

In het licht van bovenstaande heeft het KNMI er voor gekozen een smart lysimeter te plaatsen op locatie Cabauw. Binnen Dareius bestaat enkele jaren ervaring met de installatie van lysimeters en het heeft op basis daarvan tijdens de installatie ondersteuning geleverd aan Eijkelkamp en het KNMI. In twee dagen tijd is deze smart lysimeter geplaatst. Daarna is de lysimeter op Cabauw opgeleverd aan het KNMI door Eijkelkamp middels een SAT (Site Acceptence Test). In de komende weken hoopt het KNMI de eerste resultaten te kunnen zien en vergelijken met andere meetopstellingen.